İnsanlarda Sinir Sistemi

İNSANLARDA SİNİR SİSTEMİ

İki kısımdan oluşur.
- Merkezi Sinir Sistemi
- Çevresel Sinir Sistemi

MERKEZİ SİNİR SİSTEMİ
Beyin ve omurilikten oluşur. Burada merkezi sinirler bulunur.

1. Beyin:
Beyin, kafatası içinde ve üç zarla örtülüdür.

- Sert Zar
Kafatasına içten yapışık olan sert zardır. Dışarıdan gelen darbelere karşı vücudu korur.

- İnce Zar
En içteki zardır. Beyne yapışık durumdadır. Burada kan damarları bulunur. Beyin hücrelerini difüzyonla besler.

- Örümceksi Zar
Sert zar ile ince zar arasında bulunur. Bağ dokusu liflerinden oluşur. Arasında beyin omurilik sıvısı bulunur. Bu sıvı;

- Beyni mekanik etkilerden korur.
- Kan ve hücreler arasında madde alışverişini sağlar.
- İyon değişiminde dengeyi sağlamaya yardım eder.


Beyin ön, orta ve arka beyinden oluşur.
a) Ön Beyin:
Ön beyin de uç ve ara beyin olmak üzere iki kısımda incelenir.

Uç Beyin (Beyin Kabuğu)
İki yarımküreden oluşmaktadır. Yarım küreleri birbirlerine bağlayan köprüler vardır. Üstteki köprülere nasırlı cisim, alttaki köprülere beyin üçgeni denir.

Rolanda Yarığı: Beyin yarımkürelerini enine bölen yarığa denir.

Beyin kabuğu;
- Uyarıların son geldiği yerdir.
- İstemli hareketleri yaptırır.
- Beş duyu organının merkezidir.
- Zeka, hafıza, hayal, his, düşünce, öğrenme merkezidir.

Ara Beyin
Talamus ve hipotalamustan oluşur.

Talamus
Koku duyusu hariç bütün duyuların toplanma ve dağıtım merkezidir. Duyular burada düzenlenerek beyin kabuğuna gönderilirler.

Hipotalamus
İç organ ve dokuların kontrol merkezidir. Sinir sistemi ile endokrin sistem arasındaki bağlantıyı sağlar.Hipotalamusun bazı görevleri;
- Kalp atışı
- Eşeysel olgunlaşma
- Vücut Isısı
- Su dengesi
- İyon dengesi
- Hipofizin uyarılarak endokrin sistemin kontrolü
- Uyku
- İştah vb.


b) Orta Beyin:
Kas tonusunu ayarlar. İşitme ve görme olaylarındaki refleksleri yaptırır.

c) Arka Beyin:
Beyincik ve omurilik soğanından olşur.

Beyincik
- Beyincik yarımküreleri ponsla birbirine bağlanır.
- Kas hareketlerini düzenler.
- Ayrıca kulaktaki yarı daire kanalları ile birlikte vücudun dengesini sağlar.


Omurilik Soğanı
Yapısı omuriliğe benze. Dışta ak madde, içte boz madde bulunur. İç organların çalışmasını kontrol eder.

- Solunum
- Dolaşım
- Sindirim
- Hapşurma
- Kusma
- Çiğneme vb. gibi olayları kontrol eder.

Omurilik:

Dışında ak madde, içinde boz madde bulunur. Omurganın içinde omurga boyunca uzanmaktadır.

Omuriliğin görevleri;
- Refleks hareketleri yapmamızı sağlar.
- Vücuttan beyne, beyinden kaslara gönderilen impulsları iletir.
- Yüzme, dans etme, bisiklet sürme gibi alışkanlık hareketlerini denetler.

Refleks olayı;
- İstem dışıdır.
- Hızlıdır.
- Daha az sinaps içerir.
- Uyarılar duyu sinirleri ile ara sinirlere gelir.
- Cevap ara sinirlerde oluşur ve ön kökten motor sinirlerle efektöre gider.

ÇEVRESEL SİNİR SİSTEMİ

Uyartıları alıp beyin ve omuriliğe götüren, oluşturulan tepkiyi de doku, organ ve bezlere götüren sinirlerin tümüne birden çevresel sinir sistemi denir.

1. Somatik Sinir Sistemi:
İsteğimizle yaptığımız davranışları yaparız. Somatik sinir sistemi uç beyin ve beyincik kontrolünde gerçekleşir.

2. Otonom Sinir Sistemi
İsteğimiz dışında çalışırlar. Otonom sinir sistemi omurilik soğanı ve omurilik kontrolündedir. Birbirine zıt çalışan sempatik ve parasempatik sistemlerden oluşur.

- Sempatik sinirler kalp, akciğeri hızlandırır, göz bebeğini büyütür, sindirimi yavaşlatır ve tükürük salgısını azaltır.
- Parasempatik sinirler, kalp ve akciğeri yavaşlatır, göz bebeğini küçültür, sindirimi hızlandırır ve tükürük salgısını artırır.

Bu yazı için kullandığım kaynaklar

1. Zafer Yayınları, ÖSS'ye hazırlık okula yardımcı BİYOLOJİ
Gözden geçirilmiş ve geliştirilmiş son baskı ANKARA
Müzeyyen DEMİR, İlkay ALBAYRAK, Pınar ALPTEKİN, Bade İNCE, A.Kerim GÜR


2. WILLIAM T. KEETON, JAMES L. GOULD, CAROL GRANT GOULD
Genel Biyoloji, Beşinci Baskı 2.cilt
Çeviri Editörleri
Prof.Dr. Ali DEMİRSOY, Prof.Dr. İsmail TÜRKAN, Prof. Dr. Ertunç GÜNDÜZ
Palme Yayıncılık ANKARA 2004