İnsanlarda Sinir Sistemi

İNSANLARDA SİNİR SİSTEMİ

İki kısımdan oluşur.
- Merkezi Sinir Sistemi
- Çevresel Sinir Sistemi

MERKEZİ SİNİR SİSTEMİ
Beyin ve omurilikten oluşur. Burada merkezi sinirler bulunur.

1. Beyin:
Beyin, kafatası içinde ve üç zarla örtülüdür.

- Sert Zar
Kafatasına içten yapışık olan sert zardır. Dışarıdan gelen darbelere karşı vücudu korur.

- İnce Zar
En içteki zardır. Beyne yapışık durumdadır. Burada kan damarları bulunur. Beyin hücrelerini difüzyonla besler.

- Örümceksi Zar
Sert zar ile ince zar arasında bulunur. Bağ dokusu liflerinden oluşur. Arasında beyin omurilik sıvısı bulunur. Bu sıvı;

- Beyni mekanik etkilerden korur.
- Kan ve hücreler arasında madde alışverişini sağlar.
- İyon değişiminde dengeyi sağlamaya yardım eder.


Beyin ön, orta ve arka beyinden oluşur.
a) Ön Beyin:
Ön beyin de uç ve ara beyin olmak üzere iki kısımda incelenir.

Uç Beyin (Beyin Kabuğu)
İki yarımküreden oluşmaktadır. Yarım küreleri birbirlerine bağlayan köprüler vardır. Üstteki köprülere nasırlı cisim, alttaki köprülere beyin üçgeni denir.

Rolanda Yarığı: Beyin yarımkürelerini enine bölen yarığa denir.

Beyin kabuğu;
- Uyarıların son geldiği yerdir.
- İstemli hareketleri yaptırır.
- Beş duyu organının merkezidir.
- Zeka, hafıza, hayal, his, düşünce, öğrenme merkezidir.

Ara Beyin
Talamus ve hipotalamustan oluşur.

Talamus
Koku duyusu hariç bütün duyuların toplanma ve dağıtım merkezidir. Duyular burada düzenlenerek beyin kabuğuna gönderilirler.

Hipotalamus
İç organ ve dokuların kontrol merkezidir. Sinir sistemi ile endokrin sistem arasındaki bağlantıyı sağlar.Hipotalamusun bazı görevleri;
- Kalp atışı
- Eşeysel olgunlaşma
- Vücut Isısı
- Su dengesi
- İyon dengesi
- Hipofizin uyarılarak endokrin sistemin kontrolü
- Uyku
- İştah vb.


b) Orta Beyin:
Kas tonusunu ayarlar. İşitme ve görme olaylarındaki refleksleri yaptırır.

c) Arka Beyin:
Beyincik ve omurilik soğanından olşur.

Beyincik
- Beyincik yarımküreleri ponsla birbirine bağlanır.
- Kas hareketlerini düzenler.
- Ayrıca kulaktaki yarı daire kanalları ile birlikte vücudun dengesini sağlar.


Omurilik Soğanı
Yapısı omuriliğe benze. Dışta ak madde, içte boz madde bulunur. İç organların çalışmasını kontrol eder.

- Solunum
- Dolaşım
- Sindirim
- Hapşurma
- Kusma
- Çiğneme vb. gibi olayları kontrol eder.

Omurilik:

Dışında ak madde, içinde boz madde bulunur. Omurganın içinde omurga boyunca uzanmaktadır.

Omuriliğin görevleri;
- Refleks hareketleri yapmamızı sağlar.
- Vücuttan beyne, beyinden kaslara gönderilen impulsları iletir.
- Yüzme, dans etme, bisiklet sürme gibi alışkanlık hareketlerini denetler.

Refleks olayı;
- İstem dışıdır.
- Hızlıdır.
- Daha az sinaps içerir.
- Uyarılar duyu sinirleri ile ara sinirlere gelir.
- Cevap ara sinirlerde oluşur ve ön kökten motor sinirlerle efektöre gider.

ÇEVRESEL SİNİR SİSTEMİ

Uyartıları alıp beyin ve omuriliğe götüren, oluşturulan tepkiyi de doku, organ ve bezlere götüren sinirlerin tümüne birden çevresel sinir sistemi denir.

1. Somatik Sinir Sistemi:
İsteğimizle yaptığımız davranışları yaparız. Somatik sinir sistemi uç beyin ve beyincik kontrolünde gerçekleşir.

2. Otonom Sinir Sistemi
İsteğimiz dışında çalışırlar. Otonom sinir sistemi omurilik soğanı ve omurilik kontrolündedir. Birbirine zıt çalışan sempatik ve parasempatik sistemlerden oluşur.

- Sempatik sinirler kalp, akciğeri hızlandırır, göz bebeğini büyütür, sindirimi yavaşlatır ve tükürük salgısını azaltır.
- Parasempatik sinirler, kalp ve akciğeri yavaşlatır, göz bebeğini küçültür, sindirimi hızlandırır ve tükürük salgısını artırır.

Bu yazı için kullandığım kaynaklar

1. Zafer Yayınları, ÖSS'ye hazırlık okula yardımcı BİYOLOJİ
Gözden geçirilmiş ve geliştirilmiş son baskı ANKARA
Müzeyyen DEMİR, İlkay ALBAYRAK, Pınar ALPTEKİN, Bade İNCE, A.Kerim GÜR


2. WILLIAM T. KEETON, JAMES L. GOULD, CAROL GRANT GOULD
Genel Biyoloji, Beşinci Baskı 2.cilt
Çeviri Editörleri
Prof.Dr. Ali DEMİRSOY, Prof.Dr. İsmail TÜRKAN, Prof. Dr. Ertunç GÜNDÜZ
Palme Yayıncılık ANKARA 2004

Sinirsel İletim

a) Sinir Hücresinde İmpuls Taşınması:
Dinlenmekte olan sinir hücrelerinin dışı (+) yüklüdür. Bunu sağlayan dışarıdaki çok sayıda Na+ ve az sayıdaki Cl-‘dur.

POLARİZE HAL: İç kısımda çok miktarda Cl-, az miktarda K+ olduğu haldir. Bu hal difüzyon yardımıyla değil aktif taşıma yardımıyla olur.

Eğer bir uyarı oluşursa bu aktif taşıma ile gerçekleşmez. K+ dışarı çıkarken, Na+ içeri girer. Sodyumun girişi, potasyumun çıkışından hızlı olduğundan yükler değişir. Buna depolarize denir ve difüzyonla gerçekleşir. Bir süre sonra da sinir hücresi eski haline döner. Buna da repolarizasyon denir. Bu olay aktif taşıma ile gerçekleşir.


SİNİR HÜCRELERİNDE İMPULSUN TAŞINMASI

b) İmpulsun Bir Sinir Hücresinden Diğerine Geçişi

Sinir hücreleri birbirlerine değmez. Uyarılar bir sinirden diğerine veya bir efektöre sinapslarlardan nörotransmitter maddeler yardımıyla aktarılır.



Sinapslarda;
- Uyarılar kimyasal olarak iletilir.
- Nörotransmitter maddeler salgılanır.Bunlar;
- Histamin
- Dopamin
- Seratonin
- Epinefrin vb…

- Önce ekzositoz olur.
- Sonra endositoz olur.
- Bazı uyarılar aynen iletilir.
- Bazı uyarılar yavaşlatılır ve durdurulur.
- Bazı uyarılar da hızlandırılır.
- Süre kaybı vardır.


Sinir hücrelerinde impuls ilerlerken;
- Enerji harcanır.
- Enzimler görev yapar.
- Difüzon, aktif taşıma, endositoz ve ekzositoz gerçekleşir.
- Isı artar.
- Elektriksel ve kimyasal değişiklilik olur.
- İmpuls hızı, eşik değer ise değişmez.



Bu yazı için kullandığım kaynaklar
1. Zafer Yayınları, ÖSS'ye hazırlık okula yardımcı BİYOLOJİ
Gözden geçirilmiş ve geliştirilmiş son baskı ANKARA
Müzeyyen DEMİR, İlkay ALBAYRAK, Pınar ALPTEKİN, Bade İNCE, A.Kerim GÜR


2. WILLIAM T. KEETON, JAMES L. GOULD, CAROL GRANT GOULD
Genel Biyoloji, Beşinci Baskı 2.cilt
Çeviri Editörleri
Prof.Dr. Ali DEMİRSOY, Prof.Dr. İsmail TÜRKAN, Prof. Dr. Ertunç GÜNDÜZ
Palme Yayıncılık ANKARA 2004

Aldığım resimlerin kaynağı

http://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://www.harunyahya.org/bilim/vucut_elektrigi_mucizesi/res/61.jpg&imgrefurl=http://elektrikmucizesi.blogcu.com/&h=249&w=512&sz=40&hl=tr&start=8&um=1&tbnid=dOynVIN9WQEIxM:&tbnh=64&tbnw=131&prev=/images%3Fq%3DS%25C4%25B0N%25C4%25B0R%2BH%25C3%259CCRELER%25C4%25B0NDE%2B%25C4%25B0MPULSUN%2BTA%25C5%259EINMASI%26um%3D1%26hl%3Dtr%26sa%3DN

Sinir Sistemi Giriş

SİNİR SİSTEMİ

Canlılarda içten ve dıştan gelen uyarıları algılayan, bunları değerlendiren ve tepkide bulunmasını sağlayan sistemlerdir.

CANLILARDA SİNİR SİSTEMİ
1. Bir Hücrelilerde Sinir Sistemi
Bunlarda sinir sistemi yoktur. Uyarılar hücre yüzeyindeki reseptörler yardımıyla alınır; kamçı, sil gibi tepkide bulunacak yapılara iletilir. Terliksi hayvanlarda sinir telcikleri bulunur.

2. Omurgasız Hayvanlarda Sinir Sistemi
Hidra, deniz anası ve mercanlarda merkezi sinir sistemi bulunmaz. Fakat sinir tellerinden oluşan bir sinir ağı bulundururlar. Sinir hücreleri sinaps yapmadan birbirlerine dokunarak bir ağ oluşturur. Canlı tüm vücudu ile tepkide bulunur. Yassı solucan, toprak solucanı ve böceklerde vücut boyunca uzanan ip merdiveni şeklinde bir sinir sistemi bulunur. Beyin görevi olarak ta bir çift gangliyon vardır.

3. Omurgalı Hayvanlarda Sinir Sistemi
Merkezi sinir sistemi bulunur. Balıklardan memelilere doğru gidildikçe beyindeki kıvrımlar fazlalaşır.

GENEL KAVRAMLAR

RESEPTÖR: Uyarıları alan yapılara reseptör denir. Bunlar belli bir bölgede toplu bir şekilde olduğu gibi dağınıkta olabilir. Eşik şiddetindeki uyarılarla uyarılırlar.

EFEKTÖR: Uyarılmalar sonucunda tepki olarak harekete geçen yapılara efektör denir.

NÖRON: Sinir hücrelerine nöron denilir. Nöronlar iki kısımdan oluşur.

· Gövde kısmı( çekirdek ve stoplazma)
· Uzantılar (Akson ve dentrit)

SİNİR HÜCRESİNİN ŞEKLİ

DENTRİT: Reseptörlerden veya başka sinirlerden aldığı uyarıları gövdeye getirirler. Kısa ve çok sayıdadırlar.

AKSON: Uyarıları gövdeden efektör hücrelere veya başka sinirlere götürürler. Uzun ve tektir.

SCHWANN HÜCRELERİ: Miyelin kılıfın oluşumunu sağlarlar.

RANVİVER BOĞUMU: Miyelin kılıfların bulunmadığı bölgedir.

MİYELİN KILIF: Aksonu izole ederler. İmpuls iletim hızı miyelinli yapılarda 120 m/s iken miyelin bulunmayanlarda ise 12 m/s’dir.

Görevlerine göre üç çeşit sinir hücresi bulunmaktadır.

- Duyu Nöronu:
Uyarıları reseptör hücrelerde alır ve nöronlara iletir.

- Ara Merkezi) Nöron:
Merkezi sinir sisteminde bulunur. Uyarılara cevap oluşturabilir veya oluşturmayabilir. Yeni uyarılar da üretebilir. İletim çift yönlüdür.

- Motor Nöron:
Merkezi sinirlerde oluşturulan tepkiyi kas, bez gibi ilgili olan efektörlere iletir.


Uyarılarda tepkinin oluşturulması aşağıdaki sıraya göre gerçekleşir.
- Uyarı
- Reseptör
- Duyu Siniri
- Ara Sinir
- Motor Sinir
- Efektör
- Tepki şeklinde gerçekleşir.

NOT: Sinir hücrelerinde impuıls iletimi tek yönlüdür. İletim yönü dentritten aksona doğrudur.

Uyarıların Alınması

Uyarılar reseptörler yardımıyla alınır. Bir uyarının alınabilmesi için uyarının en az bir eşik şiddetinde olması gerekir.

- Eğer uyarı eşik şiddetin altında ise uyarı alınmaz.
- Eşik şiddetinde ise uyarı alınır ve impuls oluşur.
- Eşik şiddetinden büyükse çok sayıda impuls oluşur.
- Eğer eşik şiddetinin çok üstünde ise uyarı yine alınmaz.

NOT: Bir sinir hücresinin impuls iletim hızı değişmez ve sabittir. Sayısı ve şiddeti değişebilir.
Uyarının şiddeti, frekansı ve süresi artarsa impuls sayısı ve şiddeti de artar.

Bu yazı için kullandığım kaynaklar

1. Zafer Yayınları, ÖSS'ye hazırlık okula yardımcı BİYOLOJİ
Gözden geçirilmiş ve geliştirilmiş son baskı ANKARA
Müzeyyen DEMİR, İlkay ALBAYRAK, Pınar ALPTEKİN, Bade İNCE, A.Kerim GÜR


2. WILLIAM T. KEETON, JAMES L. GOULD, CAROL GRANT GOULD
Genel Biyoloji, Beşinci Baskı 2.cilt
Çeviri Editörleri
Prof.Dr. Ali DEMİRSOY, Prof.Dr. İsmail TÜRKAN, Prof. Dr. Ertunç GÜNDÜZ
Palme Yayıncılık ANKARA 2004

ANITKABİR FOTOLARIM

BU RESİMLER ALINTI DEĞİLDİR.

BİZZAT TARAFIMDAN ÇEKİLMİŞTİR.

ANITKABİR'E GİTMEYEN ARKADAŞLARIMA TAVSİYEM ATA'MIZIN YATTIĞI YERİ BURADAKİ GİBİ RESİMLERLE DEĞİL, YANINA GİDEREK, ORADAKİ İNANILMAZ ORTAMI GÖREREK GEZMELERİDİR.